Անհատական աշխատանք-<<Ինչպիսի՞ թունավոր նյութեր կարող են պարունակվել օդում(պինդ, հեղուկ,գազային) >> 29/04/24

Գազային թունավոր նյութեր.

Ածխածնի երկօքսիդ (CO). Արտադրված հանածո վառելիքի թերի այրման արդյունքում CO-ն անգույն, անհոտ գազ է, որը խանգարում է արյան մեջ թթվածնի տեղափոխմանը, ինչը հանգեցնում է ածխածնի երկօքսիդի թունավորման:

Ազոտի երկօքսիդ (NO2) այրման գործընթացների կողմնակի արտադրանք, ինչպիսիք են մեքենաների շարժիչները և էլեկտրակայանները: NO2-ը կարող է առաջացնել շնչառական խնդիրներ և նպաստել սմոգի և թթվային անձրևների առաջացմանը:

Ծծմբի երկօքսիդ (SO2): Ազատվում է ծծումբ պարունակող վառելիքների այրման ժամանակ, ինչպիսիք են ածուխը և նավթը: SO2-ը կարող է առաջացնել շնչառական խնդիրներ և նպաստել թթվային անձրևների առաջացմանը:

Ցնդող օրգանական միացություններ (VOCs). Շատ VOCs վնասակար են մարդու առողջության համար և կարող են նպաստել օզոնի ձևավորմանը և մշուշին:

Մասնիկների նյութ (PM):
PM2.5 և PM10. Նուրբ մասնիկներ, որոնք կախված են օդում, 2.5 միկրոմետր կամ ավելի փոքր տրամագծերով (PM2.5) և 10 միկրոմետր կամ ավելի փոքր (PM10): Աղբյուրները ներառում են մեքենաների արտանետումները, արդյունաբերական գործընթացները և այրումը: PM-ը կարող է խորը թափանցել թոքեր և առաջացնել շնչառական և սրտանոթային խնդիրներ:

Թունավոր աերոզոլներ.
Կապարի մասնիկներ. պատմականորեն կապարի բենզինից և արդյունաբերական գործընթացներից: Կապարի ազդեցությունը կապված է նյարդաբանական և զարգացման խնդիրների հետ, հատկապես երեխաների մոտ:
Սնդիկի միացություններ. ազատվում են ածուխով աշխատող էլեկտրակայաններից և թափոնների այրումից: Մերկուրին կարող է կուտակվել շրջակա միջավայրում և առաջացնել նյարդաբանական և վերարտադրողական վնաս:

Ցնդող հեղուկներ.
Բենզոլ. VOC, որը արտանետվում է մեքենաների արտանետումների և արդյունաբերական գործընթացներից: Բենզոլի ազդեցությունը կապված է լեյկեմիայի և արյան այլ խանգարումների հետ:

Ֆորմալդեհիդ: Հանդիպում է շինանյութերի, սոսինձների և այրման գործընթացներում: Ֆորմալդեհիդի ազդեցությունը կարող է առաջացնել շնչառական խնդիրներ և դասակարգվում է որպես մարդու քաղցկեղածին:

Այս թունավոր նյութերը կարող են ներշնչվել անմիջապես թոքերի մեջ կամ ներծծվել մաշկի միջոցով՝ հանգեցնելով առողջական սուր կամ քրոնիկ հետևանքների: Օդի որակի մոնիտորինգը և վերահսկումը չափազանց կարևոր են ազդեցությունը նվազագույնի հասցնելու և հանրային առողջության և շրջակա միջավայրի պաշտպանության համար:

Արևմտահայ գրականության ընթերցումներ-Կարդա Համաստեղի-«Աստղկան սայլը» պատմվածքը։ 25/04/24

Աստղկան սայլը

Գյուղեն քիչ հեռու, ջաղացքներու մոտ, քով քովի երկու անձև ժայռեր կային: Գյուղացիներն այդ ժայռերը Աստղկան սայլ կկոչեին:
Փոքրիկ, շատ փոքրիկ էինք: Օր մը Աստղկան Սայլին քով առվակին եզերքը կխաղայինք, երբ ծեր ջաղացպանը մեզ իր մոտ կանչեց  ու ըսավ.
«Ինձ մոտ եկե՛ք մանուկներ. ձեզ բաղարջ պիտի տամ. եկե՛ք, նստեցեք, ես ձեզ պիտի պատմեմ Աստղկան  Սայլին հեքիաթը աղվոր»:

 Եվ ծեր ջաղացպանը իր հնամաշ գոտիեն ծխամորճն հանեց ու այսպես պատմեց:
Կար ու չկար ձկնորս մը կար: Այդ ձկնորսը, գիշեր մը, լապտերը վառեց, շալկեց իր ուռկանն ու ծովափ իջավ: Երկնի վրա կային լիք աստղեր. աստղեր կային ծովուն մեջ:
«Ծովն ի ՜նչ խաղաղ է» — ըսավ ձկնորսը ու նավակ մտավ. նավակի քթին` լապտերը կախեց ու սկսավ թևճակներով, խոշոր մատյանի մը հին թերթերուն պես, թերթ-թերթ, թերթատել էջերը ծովին:
Շատ գնաց, թե քիչ, «Հոս ձուկեր շատ կան», ըսավ, կանգ առավ ու ուռկանը ծով նետեց հանդարտ: Երկա ՜ր սպասեց ու հեղ մ’ալ, տեսնես, ուռկանը ծանր դուրս քաշեց ծովեն: Բա ՜,  ի ՜նչ տեսնե, աստղե ՜ր, աստղե ՜ր, ուռկանին մեջ լեփլեցուն աստղեր, աստղերուն կպած մի քանի շարժկլտող կարմիր խեցիներ:
«Աստղերն ի ՞նչ ընեմ, ես ձուկ կուզեմ, ձուկ լեցուն ուռկանով: Աստղերն ի ՜նչ ընեմ», — ըսավ ձկնորսը, տրտմեցավ, ու լուսադեմին ուռկան մը լեցուն աստղերը շալկեց, ուղիղ տուն գնաց:
«Հե ՜յ, կնիկ, դուրս ե՛կ, աստղեր եմ բերեր»,- պոռաց ձկնորսը. Է ՜հ, ի ՜նչ քոռ բախտ, ուռկանը նետեցի, աստղեր դուրս եկան: Աստղերն ի ՜նչ ընեմ»:
Կինը արթնցավ ու դուռը բացավ. բեռը աստղերուն` ուսեն վար առավ:
«Օ ՜հ, ի ՜նչ աղվոր են, օ՜հ, ի ՜նչ փայլփլուն», — ձկնորսին կինը ըսավ ու խնդաց. խնդաց ու պարեց. ցատկեց ու էրկան վզին փաթթվեց, հափ հափ համբուրեց:
«Օ ՜հ, ի ՜նչ աղվոր են. ես ձուկն ի ՜նչ ընեմ»,- ըսավ ու մեկ-մեկ վեր առավ աստղերն, իր վզին կապեց, զույգ ականջներուն զույգ օղեր շինեց, մատներուն անցուց, ու հատ մ’ալ այծին կոտոշեն կախեց:
Հաջորդ առավոտ, կանուխ, ձկնորսը, աստղերու դեզ մը իր սայլի մեջ լեցուց ու դուրս հանեց փողոց, ծախելու համար:
«Աստղեր, հա ՜, աստղեր,
Շատ աժան աստղեր»:
Փողոցե փողոց պոռաց ձկնորսը:
Գյուղացիները դռներնին բացեցին, ձկնորսի ձայնին ականջ ծռեցին:
Գյուղացի կիններ ձկնորսը իրենց տուն կանչեցին:
«Հե ՜յ ձկնորս աղբար, ինձ աստղեր կուտա ՞ս: Հե ՜յ ձկնորս աղբար, տես` ի ՜նչ աղվոր եմ: Ես հոս մինակ եմ… եկուր, ներս եկուր, ա ՜յ ձկնորս աղբար, ես դրամ չունիմ, ինձ  աստղեր  կուտա ՞ս»:
Աղերսեցին այն կիները, որոնք դրամ չունեին:
Ձկնորսը կուտար, ով որ դրամ տար:
«Աստղեր, հա՜, աստղեր,
Շատ աժան աստղեր»:
Գեղին մեկ ծայրը, խարխուլ տան մը մեջ, այն հին օրերուն կապրեր մինուճար խեղճ բանաստեղծ մը: Գյուղացիք անոր Աշուղ կըսեին: Աղքատ աշուղը տան պատեն կախած իր կիթառեն զատ ա՛լ ոչինչ ուներ:
Աշուղը լսեց ձկնորսին ձայնը, իր սազը առավ, դուրս ելավ դռնեն: Փոքրիկ սայլի մը վրա տեսավ աստղերու դեզ մը: Երկնքի աստղեր, վերեն վար իջած իրական աստղեր, որ խեղճ աշուղը, մերկ ու անոթի, հեռավոր աստղեր միշտ երազելով միայն ապրած էր:
Իր սազը ձեռքին` աշուղն աղերսեց – «Ա ՜յ ձկնորս աղբար, քեզ լավ երգ երգեմ, ինձ աստղ մը կուտա ՞ս»:
«Չէ, չեմ տար»:
«Ա ՜յ ձկնորս աղբար, սայլդ ես կքաշեմ, ես դրամ չունիմ, ինձ աստղ մը կուտա ՞ս»:
«Չէ, չեմ տար, ըսի »:
«Ա ՜յ ձկնորս աղբար, իմ կյանքը քեզի, իմ սազը քեզի, ինձ աստղ մը կուտա ՞ս»:
«Չէ, չեմ տար, ըսի. ես սազն ի ՞նչ ընեմ»:
Ու խեղճ աշուղը սայլին ետևեն գնաց ու գնաց, ոտքերը բոպիկ, հոգնած, քրտնած, սազն անութին տակ, սայլին ետևեն գնաց ու գնաց:
Ձկնորս իր սայլով գյուղեն դուրս ելավ, ուրիշ գյուղ մտավ. անցավ այգիներ, կամուրջներ անցավ: Աստղերը ծախեց թե ջորեպանին և թե րենճպերին: Մի քանի աստղեր հազիվ մնացին:
«Ա՜յ, ձկնորս աղբար, թո՛ղ բռնեմ աստղ մը, ձեռքիս մեջ առնեմ»,- միշտ կաղերսեր աշուղը հոգնած:
Երեկո էր, արևմարին, ձկնորս ու աշուղ գյուղ շտկվեցան: Մեյ մըն ալ, տեսնես, մութ ջաղացքներեն մեծ հով մը փրթավ ու արագ արագ գյուղին մեջ դարձավ: Հատ-հատ հավաքեց աստղերը բոլոր` կովին կռնակեն, ձիուն ճակատեն, կիներու սեփ սև վարսերուն մեջեն, բուխերիկներեն, պատուհաններեն, ու բաց մնացած դռներու մեջեն, աստղերն հովին հետ դեպի երկինք  թռան. հոն ամեն մեկ աստղ իր տեղ թառեցավ:
«Հե ՜յ ժաժ ելավ, ժաժ իմացա ՞ք: Մեր տունը ամբողջ հիմեն սարսեցավ»:
Գյուղացիները ելան, շփոթված իրարու ձայն տվին:
«Ու ՜յ, ու ՜յ աստղերս առին, ու ՞ր տարին: Վա ՜յ այն ձկնորսին, վա ՜յ այն կախարդին»:
Եվ խելագարներու պես գյուղացիները չորս կողմ ինկան ու փնտրեցին  ձկնորսը կախարդ:
«Հե ՜յ, լծվոր, հե ՜յ, ջրվոր, ձկնորսը տեսա ՞ք»:
«Հա, տեսա, ձկնորսը կամուրջեն կանցներ, աստղեր կծախեր, ու խևն ալ անոր ետև կվազե»:
«Հա, հա, տեսա ձկնորսը ջաղացքներուն մոտ. աստղերը ծախեր ու գյուղ կդառնար»:
Այս ճամփուն վրա, փոքրիկ մանուկներ, այն կապույտ հովը փոթորիկ դարձավ: Փոթորիկը գնաց ձկնորսին սայլին վրայեն անցավ, մնացած մի քանի աստղերը առավ ու երկինք տարավ:
Էհ, ի ՜նչ փոթորիկ…
Կայծակի մը պես կայծ տվավ, շանթեց:
Ձկնորսը այրող հոսանք մը զգաց. Ցնցվեցավ, սևցավ…
Գյուղացիներն եկան,  առվակին քով, ձկնորսն իր  սայլին հետ քար արձան գտան:
Աշուղն ալ ըսես, փոթորկին հետ ափուչիք եղավ…
Աստղերն, աշուղին զույգ թևեր տվին, առին վեր տարին: Վեր տարին, իրենց խաղընկեր արին:

1. Պատկերավորման ինչ միջոցներ կան պատմվածքում: Գտիր և դուրս բեր համապատասխան օրինակները:

Այս տեքստում պատկերավորման միջոց փոխարինություն էր։

2. Ինչ ես կարծում՝ ինչու ձկնորսը քար արձան դարձավ, իսկ «Աշուղին աստղերը զույգ թևեր տվին, առին վեր տարին: Վեր տարին, իրենց խաղընկեր արին»:

Աշուղը դարձավ քար արձան իր անկոտրուն բնավորության համար, իսկ աշուղը աստցերի ընկեր դարձավ, քանի որ չստացավ ին ուզածը և այդպես կկարողանար իրականացնել այն:

3. Ինչ ես կարծում, ինչի մասին էր պատմվածքը։ 7-ից 10 նախադասությամբ ներկայացրու ասելիքդ։

Մի գյուղում  ն երկու անձև ժայռեր կային, որոնց մարդիկ աստղական սայլ էին անվանու։ Մի օր գյուղի երեխաներին ջաղացպանը որոշում է պատմել ժայռերի առասպելը։ Ըստ առասպելի, գյուղում մի ծեր ձկնորս կար, որը   գիշերը ձկնորսության ժամանակ մի սայլ աստղ է բռնում ծովից։ Աստղերը տանելով գյուղ սկսում է  վաճառեր գյուղացիներին։ Գյուղացիների մեջ մի աղքատ աշուղ է լինում, որը դրամ չուներ, բայց   աղաչում է ձկնորսին իրեն մեկ աստղ տալ։ Բայց  ձկնորսը չի համաձայնվում։ Երեկոյան   բոլոր աստղերը գյուղացիներից գնում են և բարձրանում  երկինք, ձկնորսին քամին դարձնում է ժայռ, իսկ աշուղին՝  բարձրացնում  երկինք և աստղերին ընկեր դարձնում։

Արևմտահայ գրականության ընթերցումներ-Քո ցանկությամբ կարող ես ընտրել արևմտահայ այլ գրող, ծանոթանալ ստեղծագործություններին, վերլուծել կամ ձայնագրել: 24/04/24

Ես կարդացի Ռուբեն Սևակի <<Ինչու>> բանաստեղծությունը։Բանաստեղծության մեջ գրողը պատմում էր իր հանդեպ մի աղջկա սիրո մասին։ Այդ սերը համեմատում էր փոքրիկ մեղքի հետ, մի քանի անգամ ստեղծագործության մեջ հարց էր տալիս կարծես ուղղված այդ աղջկան, պետք էր արդյոք նան այդ սերը։

Ինչու՞, ինչու՞ զիս սիրեցիր,
Փոքրիկ աղջիկ, քեզի մե՜ղք էր.
Փոքրիկ ծոցիդ թիթե՜ռ պետք էր,
Դուն ծե՜ր արծիվ մը բանտեցիր…

Կապույտ աչվիդ երբ որ բացիր,
Կապու՜յտ աղջիկ՝ պլպլուն երգ է՛ր.
Քե՛զ ալ սիրո մրմունջ պետք էր,
Դուն գուժկան մռու՛նչս ընտրեցիր…

Ես կ’երթամ մի՜շտ, անծայրածի՜ր
Դամբաններ են ոտքիս հետքե՛ր,
Քեզ սիրո մեղմ սյու՜ք մը պետք էր,
Դուն փոթորկի՜ն կուրծքըդ բացիր…

Կ’այրի՜ն աչերըդ սևածիր,
Պիտի մեռնիս, այդպես մ’երգե՜ր,
Քեզի փոքրիկ սեր մը պետք էր,
Դուն Սե՛ր–Աստվածը սիրեցիր…

• Քո ցանկությամբ կարող ես ընտրել արևմտահայ այլ գրող, ծանոթանալ ստեղծագործություններին, վերլուծել կամ ձայնագրել: 

Ես նաև կարդացի Սիամանթոյի բանաստեղծությունները։ Գրողը իր ստեղծագործությունները հիմնական մասում խոսում է կռիվների և կոտորածների մասին։ Բանաստեղծությունների այս ուղղվածությունը կարծում եմ պայմանավորված էր նրանով, որ նա ապրել է Հայոց ցեղասպանության տարիներին։

Մի շարք բանաստեղծություններում Սիամանթոն կրկին խոսում է հայ բանաստեղծի հոգեկան դրամայից, որ ծագում է հայրենիքի ծանր բախտի պատճառով։ «Արյուն է, որ կը տեսնեմ», – գրում է բանաստեղծը։ Սիամանթոն պատկերում է չարչարանքի երազներ, ավերումի գիշերներ, մահվան և կոտորածի ցնցող տեսիլներ, դառնալով հայկական ողբերգության ամենախոշոր երգիչը:

Գիշերեն մեջեն արյուններուն ալիքը կը բարձրանա
Սառերուն հետ շատրվաններ ուրվադծելով,
Եվ ամեն կողմե սոսկումով կը սուրան հալածված՝
Նախիրները հրդեհվող ցորյաններուն մեջեն…
Փողոցներուն մեջ մորթված սերունդներ կը տեսնեմ,
Եվ ամբոխներ անպատմելի սիրածութենե դարձող,
Արևադարձային տաքություն մը կը բարձրանա
Հրդեհի տրված ազնվական քաղաքներեն:

(«Մահվան տեսիլք»)

Երևակայության ուժով մեծացած այս պատկերը ջարդերի, բռնության, հալածանքի և մորթված սերունդների պատմությունն է:

Հայրենիքի ողբերգության դրամատիկ պատկերն է «Ափ մը մոխիթ, հայրենի տուն» բանաստեղծությունը։ Անտուն, թափառական մարդը հեռվից ողբում է ավերված տունը, կորցրած ծննդավայրը, հայրենական պայծառ հիշատակները։ Տունը դառնում է հայրենիքի խորհրդանշան.

Հայրենի՜ տուն, հավատա՛, որ մահես հետո,
Քո ավերակներովդ սևին վրա իմ հոգիս
Պիտի գա, որպես տատրակ մը տարագիր,
Ւր դժբախտի երգն և արցունքը լալու…
Բայց ո՜վ պիտի բերե, ո՜վ պիտի բերե, ըսե’,
Քու սրբազան մոխիրեդ ափ մը մոխիր,
Մահվանս օրը, իմ տրտում դագաղիս մեջ,
Հայրենիքս երգողի իմ աճյունին խառնելու…
Ափ մը մոխի՜ր աճյունիս հետ, Հայրենի՛ տուն,
Ափ մը մոխի~ր քու մոխիրեդ, ո՜վ պիտի բերե
Քու Հիչաւտակե’դ, քու ցավե’դ, քու անցյալե’դ
Ափ մը մոխիր… իմ սրտիս վրան ցանելու…

Արևմտահայ գրականության ընթերցումներ-Կարդա, ծանոթացրիր գրողներին և նրանց ստեղծագործություններին: 23/04/24

Կարդա, ծանոթացրիր գրողներին և նրանց ստեղծագործություններին:

Վարուժանը ծնվել է 1884 թ. Արևմտյան Հայաստանի Սեբաստիա նահանգի Բրգնիկ գյուղում։ Նա գրաճանաչ է դառնում գյուղի վարժարանում, իսկ 1896 թվականից ուսումը շարունակում է Պոլսում, սկզբում Սագըզ Աղաջի Մխիթարյան դպրոցում, ապա Քաղկեդոնի վարժարանում։

Պոլիսը երեխայի վրա ծանր տպավորություն է թողնում։ Նա տեսնում է սուլթան Համիդի կազմակերպած ջարդի հետքերը։ Այդ օրերի հալածյալներից էր նաև բանաստեղծի պանդուխտ հայրը, որին հարազատները երկար ժամանակ որոնում և վերջապես գտնում են բանտում՝ շղթաների մեջ։

Բանտարկյալ հորը նա պատմում է իրենց քաշած ծանր կյանքի մասին. տատը մահացել է, մայրը հիվանդ է և խուլ հազում է, չորացել են պարտեզի վարդենիները, ավերվել է հայրական օջախը։ Հայրը մի կերպ ազատվում է բանտից և աշխատում Պոլսի իջևանատներից մեկում։ Դպրոցական արձակուրդները պատանին անց է կացնում հոր մոտ և ականատես դառնում պանդուխտների տառապալի կյանքին։

1902 թվականին Վարուժանը տեղափոխվում է Վենետիկի Մուրադ-Ռաֆայելյան դպրոցը։ Բանաստեղծին գերում են Վերածնության շրջանի նկարչության ու քանդակագործության կոթողները իրենց առողջ և հյութեղ ռեալիզմով։ Նա հափշտակությամբ ընթերցում է նշանավոր գրողների երկերը, հատկապես տարվում է Լև Տոլստոյի և Ժան-Ժակ Ռուսոյի գաղափարներով։ Վարուժանն առանձին սիրով ուսումնասիրում է Հայաստանի պատմությունը, հայ հին ու նոր գրականությունը։ Վենետիկում էլ նա գրում է առաջին բանաստեղծությունները պանդուխտների կյանքի և 1896 թ. ջարդերի թեմաներով։

1905 թ. բանաստեղծը մեկնում է Բելգիա և ընդունվում Գենտի համալսարանը։ Ուսանողական տարիները էական դեր են խաղում. նա սովորում է հասարակական և քաղաքական գիտություններ, ուսումնասիրում գրականություն և սոցիալական ուսմունքներ։ Նրա գեղագիտական հայացքների ձևավորմանը նպաստում է նաև ֆլամանդացիների բարձր մշակույթը. նա խորազնին ուսումնասիրում է XVII-XVIII դարերի ռեալիստական նկարչությունը և տարվում 20-րդ դարի հռչակավոր բանաստեղծ էմիլ Վերհարնի պոեզիայով։

Ստանալով բարձրագույն կրթություն՝ բանաստեղծը 1909-ին վերադառնում է ծննդավայր։ Երկու տարի ուսուցչություն է անում Սեբաստիայի Արամյան վարժարանում, ապա 1911 թվականին տեղափոխվում Եվդոկիայի (Թոքատի) ազգային ճեմարան։ 1912 թվականին Վարուժանը հրավիրվում է Պոլսի Բերայի Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ վարժարան՝ տեսչի պաշտոնով։

Այս տարիներին Վարուժանի բանաստեղծությունները լայն ճանաչման են արժանանում։ Տասը տարվա ընթացքում բանաստեղծը գրել է չորս գիրք՝ «Սարսուռներ» (1906), «Ցեղին սիրտը» (1909), «Հեթանոս երգեր» (1912) և «Հացին երգը» (1921, հետմահու)։ Գրել է նաև նոթեր, հոդվածներ, կատարում է թարգմանություններ։

1914 թվականին հինգ հիմնադիրներից մեկը եղել է «Մեհեան» գրական ամսաթերթին՝ Կոստան Զարյանի, Յակոբ Քյուֆեճյանի (Օշական), Գեղամ Բարսեղյանի և Ահարոն Տատուրյանի հետ, բայց բաժանվել է խմբից երրորդ՝ մարտի համարից հետո։ Հ. Ճ. Սիրունու հետ խմբագրել է «Նաւասարդ» գրական տարեգիրքը, որից լույս է տեսել միայն առաջին հատորը 1914 թվականին։

1915 ապրիլի 24-ին Վարուժանը գտնվել է այն մտավորականների ու հասարակական գործիչների շարքում, որոնք ձերբակալվել են թրքական ոստիկանության կողմից։ Նա շատերի հետ աքսորվել է Չանղըրը, որտեղ մնացել է կալանավոր։ 26 օգոստոսի 1915 թ., որպես թե տեղափոխվելով Չանղըրըից Այաշ, ճանապարհին նա դաժանորեն սպանվում է կազմակերպված դավադրությամբ՝ բանաստեղծ Ռուբեն Սևակի և երեք այլ աքսորականների հետ։

Քո՛ւյր իմ, ցանքին մեջ կակաչներ կան, քաղե՛.

Ահա սիրող սիրտերու պես կարյունին։

Պիտի իրենց բաժակներեն բյուրեղե

Խըմենք ալիքն արևին։

Անոնք ա՛յնչափ բռնկեր են, որ կարծես

Հըդեհն իրենց կայրե դաշտերը անհուն։

Պիտի իրենց բաժակներեն հրակեզ

Խմենք կայծերն աստղերուն։

Քո՛ւյր իմ, քաղե՛, լորի մը պես ծածկված

Ցորեններուն մեջ` որ մեղմիկ կնազին։

Պիտի իրենց բաժակներեն բոսորած

Խմենք արյունն ակոսին։

Անոնք ծռած արտույտներու բույնին վրա

Լալ շողերով ողկույզ ողկույզ կծըփան։

Պիտի իրենց բաժակներեն հակնթյա

Խմենք խոստումը Գարնան։

Քաղե՛, քո՛ւյր իմ, կակաչ չէ՛, բո՜ց քաղե դուն.

Հրդեհն իրենց լեցուր գոգնոցդ կույսի։

Պիտի իրենց բաժակներեն փափկասուն

Խմենք կրակներն Հունիսի։
Ծաղկե՜ր, ծաղկե՜ր են բերնիդ պես քնքշենի,

Կխոսակցին ցորյանին հետ օրորուն։

Պիտի իրենց բաժակներեն ծիրանի

Խմենք գաղտնիքն հասկերուն։

Քաղե՛, քույր իմ, պիտի պսակվինք անոնցմով

Վաղվան զվարթ տոնին համար գյուղակին։

Եվ պիտի այդ բաժակներեն, պարելով,

Խմենք գինին Տարփանքին։

Լուսանկարները` անձնական արխիվից

1958 թ. փետրվարի 8-ին Գենտում տեղի ունեցավ Վարուժանին նվիրված երեկո։ Փետրվարի 9-ին համալսարանի մատենադարանի մեծ սրահում ամրացվեց հուշատախտակ՝ Վարուժանի դիմաքանդակով և հայերեն, ֆրանսերեն, ֆլամանդերեն արձանագրությամբ։

Գրիգոր Զոհրապ

Գրիգոր Զոհրապի պատգամը. «Անվերապահ նվիրվեք հայրենիքին` հավատալով ազգի հավերժությանը»:

Հայ նշանավոր գրող, քաղաքական գործիչ, փաստաբան և բարեգործ Գրիգոր Զոհրապը ծնվել է 1861 թ. հունիսի 26-ին Կոստանդնուպոլսում: Սովորել է տեղի Մաքրուհյան և Թարգմանչաց վարժարաններում: Բարձրագույն կրթությունը նույնպես ստացել է ծննդավայրում՝ ճարտարագիտություն և իրավաբանություն մասնագիտություններով:

Հետագայում զբաղվել է փաստաբանությամբ և գրականությամբ: Զոհրապը հմուտ իրավաբան էր. ժամանակակիցները վկայում են, որ նա իր ամբողջ փաստաբանական գործունեության ընթացքում ոչ մի դատ տանուլ չի տվել: Նա սուլթանական դատարանում միշտ պաշտպանում էր հանիրավի ամբաստանված հայերի, հույների, բուլղարների և ուրիշ այլազգի անմեղների դատը, որոնք սովորաբար հետապնդվում էին օսմանյան բռնատիրության դեմ ըմբոստանալու համար՝ հանուն իրենց ազգային ու մարդկային իրավունքների: Դա դուր չէր գալիս իշխանություններին, և միառժամանակ Զոհրապին արգելում են զբաղվել փաստաբանությամբ: Բայց դա չի ընկճում մեծ մարդասերին, նա չթուլացող եռանդով շարունակում է իր պայքարր ազատության, արդարության ու ճշմարտության համար:

1908 թվականին Զոհրապն ընտրվեց թուրքական Պառլամենտի պատգամավոր։ Զոհրապը նաև Ազգային ժողովի երեսփոխան էր: Նա ակտիվ մասնակցություն էր ունենում խորհրդարանական գրեթե բոլոր քննարկումներում, ամեն ջանք գործադրում էր Խորհրդարանի կողմից արդարացի օրենքներ ընդունելու համար։ Իր մասին նա ասում էր. «Ես Սահմանադրության փաստաբանն եմ»։ Պոլսում Զոհրապը որպես իրավաբան-փաստաբան հայտնի էր հատկապես օտարահպատակներին, քանի որ տիրապետելով ֆրանսերենին՝ շատ հաճախ պաշտպանում էր օտարերկրացիների գործերը Թուրքիայի առևտրական առաջին դատարանում։ Զոհրապը Պոլսի ռուսական դեսպանատան թարգմանիչն էր ու իրավագետ-խորհրդականը։ Օգտվելով այդ հանգամանքից՝ ռուս օտարահպատակների դատեր էր վարում և ուներ Եվրոպա ազատորեն երթևեկելու իրավունք։ Նա Փարիզում հաջողել էր հրատարակել իր ֆրանսերեն իրավագիտական աշխատությունը: Զոհրապը` Պոլսի ռուսական դեսպանատան թարգմանիչն ու իրավագետ-խորհրդականը, զբաղվել է նաև քաղաքական գործունեությամբ:  Նրա անմիջական մասնակցությամբ պետական կարևոր փաստաթղթեր են կազմվել:

1914 թվականին Զոհրապը, որպես Ազգային ժողովի երեսփոխան, բարձրացրեց Թուրքիայում հայկական բարեփոխումների հարցը, այս կապակցությամբ դիմելով եվրոպական տերություների միջամտությանը և հասավ նրան, որ Ռուսաստանի և Թուրքիայի միջև ստորագրվեց հայկական բարեփոխումների վերաբերյալ համաձայնագիրը, որը արևմտահայերի՝ Թուրքիայում ապահով կյանքի երաշխիքը պիտի դառնար։ Սակայն սկսվեց Առաջին համաշխարհային պատերազմը, և համաձայնագրիրը մնաց թղթի վրա։ Զոհրապը հարգված և երևելի անձնավորություն էր երկրի թե՛ ազգային, և՛ թե համընդհանուր հասարակական-քաղաքական, մշակութային կյանքում։

Գրիգոր Զոհրապը դաժանորեն սպանվեց 1915  թվականի հուլիսին աքսորի ճանապարհին։ 1918թ.-ին Երվանդ Օտյանին հեղինակությամբ վավերագիր-հուշագրություն է տպագրվել է «Արիամարտ» օրաթաթերթում, ուր պատմվում է Զոհրապի կյանքի վերջին օրերի մասին: «Ձերբակալման գիշերը Զօհրապ Սէրքլը տրիանի մէջ մինչեւ կէս գիշեր թուղթ խաղացեր է Թալէաթ փաշայի եւ Խալիլ պէյի հետ։ Յետոյ ոտքի կելլէ մեկնելու համար։ Թալէաթ ինքն ալ ոտքի կելլէ ու մօտենալով Զօհրապի` անոր երեսը կը համբուրէ։ Համակրանքի այս անսովոր ցոյցը կը շփոթեցնէ Զօհրապը։

-Ինչո՞ւ համար այս համբոյրը,- կը հարցնէ։

-Սրտէս բխաւ,- կը պատասխանէ միւսը։

Զօհրապ դուրս կելլէ սրահէն չափազանց յուզուած։ Նախազգացումը կունենայ, թէ այդ համբոյրը աղետաւոր նշան մըն է։

Թող իրենց յիշատակը անջինջ մնայ ամենուս մտքին մէջ»։

«Եվ կարիք չկար անունը գիտենալ նրան ճանաչելու համար, ոչ ոք այնքան իր անունինը չէր, ոչ էլ անունը իրենը, որքան այդ թիկնեղ, միջահասակ, հաստլիկ ոտների վրա ամուր կանգնած, կարմիր ֆեսը մի քիչ դեպի աջ հոնքը թեքած, սև կապտավուն ծոպը քամուց միշտ տարուբեր, ֆանթեզի փողկապը պինդ հանգույցով, մաքուր օսլայված փառքի բարձունս օձիքով, իր լայն իրանը գրկող կոկիկ զգեստով, մի քիչ երես առած, մի քիչ կանացի, քաղցրահոս կոսմետիկայով օծված այծեղջյուրի նման փոքրիկ ու սրածայր բեղերը կաս-կարմիր շրթների անկյուններին, երբեմն շոյող, երբեմն էլ պտուտակի նման ծակող հետախույզ աչքերը չորս հորիզոններին, ամառ թե ձմեռ մեխակը լամբակին, թեթև վերարկուն թևին, ձախ ձեռքը տափատի գրպանում, իսկ աջով ոսկեգլուխ թանկ գավազանը շարժելիս, ռիթմիկ քայլերով, աշխարհում ամեն բանին վերևից նայող, կյանքի երևույթները, մարդն ու մարդկայինը հասկանալուց հետո բացատրող, ներող, փաստաբան, լեզվաբան, հասարակական գործիչ և սիրված գրող Գրիգոր Զոհրապն էր այն, որին ապրած ու տեսած մարդիկ «հովարդա» էին անվանում, հույները՝ «փալիքառիա», թուրքերը` «Աբուկաթ Զոհրապ», իսկ մենք` հայերս, անվանում էինք պարզապես Զոհրապ …»: Վահրամ Փափազյան։

Ռուբեն Սևակ

Փետրվարի 15-ին ծնվել է հայ բանաստեղծ, արձակագիր, բժիշկ Ռուբեն Սևակը:

Զի թուրն ավելի արդար է Խաչեն,

Զի կյանքն անոնց է միայն, որ քաջ են,
Անոնց, որ կ’ապրին ուրիշի մահով…

«Զանգակնե՜ր, զանգակնե՜ր»

Հոգիս

Հիվանդ տերև մը տեսա կանաչին մեջ դաշտերուն։
Ի՜նչ աղվոր էր գարունը, փափուկ հովեն օրորուն,
Սիրուն խոտերը դաշտին, ծաղիկներն ալ բյուր գույնով,
Կը խնդայի՜ն լռելյայն գաղջ արևին տաք գինով։

Բայց գարնային կենսավե՜տ այդ պահին մեջ օրորուն,
Հիվանդ տերև՜ մը տեսա, կանաչին մեջ դաշտերուն,
Չորցած տե՜րև մը նիհար, որ զեփյուռին հըպումով
Մեռելամերձ կը դողար մարգերուն մեջ ակնաթով։

Սիրտս անհո՜ւն ցավով լի, ես հեռացա սըգահար,
Մատներու մեջ առի զայն ու իր մարմինը նիհար
Գուրգուրանքով, արցունքով մոտեցուցի շըրթունքիս։

Անժամանա՜կ թարշամած գարնան տերև մ’է հոգիս.
Ծաղիկներու մեջ կյանքին, զեփյուռին տակ մայիսի,
Ա՛լ ժըպտալու անկարող, ան կը դողա՜, կը մըսի՜․․․

Հիվա՜նդ տերև մը տեսա կանաչին մեջ դաշտերուն․․․

Սիամանթո

Սիամանթոն (Ատոմ Յարճանյան) ծնվել է Ակնում 1878 թ. օգոստոսի 15-ին, ծառայողի ընտանիքում։ 1915թ.-ի հայերի ցեղասպանության նախօրեին թուրքերը սպանեցին հայ նշանավոր բանաստեղծ Սիամանթոյին`   նրան կտտանքների ենթարկելով:

Նախնական կրթությունն ստացել է տեղի վարժարանում, ապա ընտանիքի հետ տեղափոխվել է Կոնստանդնուպոլիս։ 1896 թվականի ջարդերի ժամանակ 18 տարեկան պատանին, որ նոր էր սկսել գրական փորձերը, հեռանում է արտասահման։ Ամբողջ 12 տարի նա դեգերում է օտար ափերում, լինում է Հունաստանում, Կահիեում, Շվեյցարիայի զանազան քաղաքներում, ապա Փարիզում և Լոնդոնում։ Փարիզում նա որպես ազատ ունկնդիր հաճախում է Սորբոնի Համալսարան։

Օտարության մեջ շատ ծանր է եղել երիտասարդ բանաստեղծի կյանքը: Նյութական զրկանքները, հարազատների և հողի կարոտը, երկրից եկած սարսափելի լուրերը խոր կնիք են դնում զգայուն հոգու վրա՝ որոշելով նրա գրական հետագա ուղին։ Արտասահմանում լույս են տեսնում Սիամանթոյի ժողովածուները`   «Դյուցազնորեն», «Հայորդիներ», «Հոգևարքի և հույսի ջահեր» խորագրերով։ Այդ գրքերը նվիրված են բացառապես հայ ժողովրդի ողբերգությանը։

Հարուստ երևակայության և նուրբ զգացումների տեր բանաստեղծը երգում է հայրենիքի զավակների արյունոտ ճակատագիրը, ստեղծում ցնցող տրամադրությունների մթնոլորտ։ Նրա էությունը հասկանալու համար շատ բնորոշ է «Արցունքներս» բանաստեղծությունը։ Բանաստեղծները ծնվում են`   երգելու կյանքի գեղեցկությունները, հայրենական հողի և բնության քնքշանքները, ապրելու պայծառ երազներով. 1908թ. վերադառնալով Պոլիս՝ Սիամանթոն գրում է նոր բանաստեղծություններ. լույս են տեսնում «Կարմիր լուրեր բարեկամես» և «Հայրենի հրավեր» ժողովածուները։

Սիամանթոյի ստեղծագործությունը`   ողբերգական պատկերների հետ միասին, ունի նաև լավատեսական բովանդակություն: Նա գրել է հերոսական բանաստեղծություններ, բարձրացրել հերոսներին, հողի պաշտպաններին։ «Ես երգելով կ’ուզեմ մեոնիլ» բանաստեղծության մեջ, օրինակ, Սիամանթոն արծարծում է այն միտքը, որ երգը պետք է արդար կռվի տանի հերոսներին։ Հերոսական բանաստեղծություններից են կազմված «Դյուցազնորենը» և «Հոգեվարքի և հույսի ջահերի» մի մասը։ «Հայրենի հրավերում» արդեն, համեմատաբար խաղաղ տարիներին (1910թ.) Սիամանթոն արծարծում է խոր մտքեր`   հայ մարդիկ պետք է վերադառնան երկիր, ցրված հայությունը կարող է ապրել միայն հարազատ հողի վրա, աշխատանքով ու ստեղծարար ոգով: 

1912թ. գրած «Սուրբ Մեսրոպ» պոեմում Սիամանթոն լավատեսությամբ երազում էր մի ազատ հայրենիք։ 1913 թվականին Սիամանթոն եղավ Կովկասում՝ ջերմ ընդունելություն գտնելով հայ գրողների և մտավորականների կողմից: Ոգևորված բանաստեղծն ապրում էր նոր երկունք։ Բայց ճակատագիրը ողբերգականորեն ընդհատեց այդ մեծ կյանքը։

1915 թվականին նա գտնվում էր այն խմբի մեջ, որին Անկարա քաղաքից ոչ հեռու մի ձորում թուրք խուժանները տանջեցին վայրենաբար`   զենքով, բրիչներով, քարերով, կացիններով։ Պատմում են, որ մյուս օրն այդ վայրենի թուրքերը Անկարայի փողոցներում շրջում էին հայ մտավորականների եվրոպական տարազներով։ Սիամանթոյի ստեղծագործությունը ազգային երևույթ է, բայց հենց դրա շնորհիվ ունի համամարդկային բովանդակություն։ Նա մեծ տաղանդով երգել է իմպերիալիզմի դարաշրջանում ոչնչացող փոքր ժողովրդի ողբերգությունը՝ ատելություն տածելով ամեն տեսակ բռնության նկատմամբ:

Քննական հարցարան 5-28/04/24

ՀՀ Տրանսպորտի հիմնական տեսակները 28/04/24

Ներկայումս առաջնատար է խողովակային տրանսպորտը, հետո ավտոմոբիլայինը, սակայն կարևորային գործ է կատարել երկաթուղայինը: Երկաթուղու միջոցով կատարվում է  համաշխարհային բեռնաշրջանառության 11%-ը , սակայն դեպի ծով ելք չունեցող երկրներում որոնց մեջ մտնում է Հայաստանը,  երկաթուղու դերը բացառիկ է:  Առաջինը երկաթուղային գծեր կառուցվել են Վրաստանում, հետո հասել Հայաստան: ՀՀ երկաթուղային ցանցի երկարությունը մոտ 900 կմ է: Ներկայումս բոլոր գծերը էլեկրտռաֆիկացած են: Բեռնաշրջանառությամբ ու ուղեվորաշռջանառությամբ  առաջնատար են Երևանը, Գյումրին, Հրազդանը: Երկաթուղային շրջապատումը մեղմելու նպատակով նախատեսվում է կառուցել Հայաստան-Իրան Հյուսիս Հարավ երկաթգիծ: Նոր երկաթուղու երկարությունը կկազմի 540 կմ, որից 480ը կլինի Հայաստանում, իսկ մնացածը Իրանում:  Վերջին տարիներին մեր մոտ նվազել է երկաթուղայի տրանսպորտի դերը, թե ներքին տնտեսական, թե արտաքին տնտ. գործերում:

Դրան հակառակ մեծացել է ավտոմոբիլային  տրանսպորի դերը: Դա անսպասելի էր, հաշվի առնելով Հայաստանի ու մեր հարևան երկրների բարդ Ռելիեֆը:

  ՀՀ- ում օդային տրանսպորտը ձևավորվել է 1930թթ-ին , երկրի ամենամեծ ու հիմնական օդանավակայնը Զվարթնոցն է: Օդային տրանսպորը առաջնային դեր է կատարում բեռնփաոխադրման մեջ: Խողովակաշարայինը ամենաերիտասարդն է, այն սկսել է գործել 1960 թ-ին, այս տրանսպորտի համար գազ է ներմուծվում Ռւսաստանից ու հարավ Իրանից:

ՀՀ տրանսպորտային աշխարհագրական դիրքը հիմնականում բարենպաստ է տրանսպորտային տեսակներից օգտվելու համար։ Միակ բացառությունն է ծովային ուղին՝ որը մեր երկիրը աշխարհագրական դիրքից ելնելով չունի։ Մեր պետության տարածքը փոքր է, ուստի երկաթուղային կոմունիկացիաները ոչ միշտ են օգտակար, և նախընտրելի է ավտոմոբիլային ճանապարհների կառուցումը, որը կրկնակի էժան է և հասանելի։ Դե իհարկե, ունենք նաև օդային կոմունիկացիոն միջոցներ, օրինակ՝ “Զվարթնոց” օդանավակայանը, որը տարածաշրջանի լավագույն օդանավակայաններից է։

Թվարկված տրանսպորտային միջոցների տեղաբաշխման գործոններից մեկն է աշխարհագրական դիրքը։ Կարևոր դեր ունի նաև հարևան երկրների հետ հարաբերությունները, քանի որ ոչ-բարեկամ երկրներին մոտ ճանապարհներ կառուցելը նախ անիմաստ է, և երկրորդը՝ անապահով, քանի որ որոշ տարաձայնությունների արդյունքում այդ ճանապարհները կարող են որոշակի տույժ կրել։

Երկաթուղային ճանապարհերի ստեղծումը ներքին տնտեսության մեջ միանգամից մի քանի ճյուղ կուժեղացնի՝ գյուղատնտեսությունից մինչև զբոսաշրջություն։ Իսկ ինչ վերաբերում է արտաքին տնտեսական կապերի բարելավմանը, ապա այլ երկրների հետ երկաթուղային ճանապարհներ ունենալը կնպաստի այլ երկրներից (և փոխադարձ) ռեսուրսների ավելի մատչելի և արագ ներմուծմանը։

Իրականում ցանկացած պետության հետ նման նախագծերի իրականացումը շատ հեռանկարային է անկախ ամեն ինչից։ Երկրների միջև նման ճանապարհներ կառուցելը կարող է բարելավել երկու երկրների տնտեսական վիճակը։ Տրամաբանական է նաև երկրների միջև բարիդրացիական հարաբերությունների հաստատումը կամ առկա հարաբերությունների լավացումը, ինչը հետագայում կհանգեցնի ավելի զգալի նորամուծությունների։

26.04.2024թ-Գլանի,կոնի և գնդի մակերևույթների մակերեսների հաշվումը

Դասարանական առաջադրանքներ՝ 421-ա,գ; 422; 424; 427-ա; 428

Լրացուցիչ առաջադրանքներ՝ 421-բ,դ; 423; 425; 426; 429

421. ա)

բ)

գ)

դ)

422.

Լուծում

423.

424.

428. Գտեք այն գնդային մակերևույթի մակերեսը, որն առաջանում է 16 սմ տրամագծով կիսաշրջանագծի պտտումից տրամագծի շուրջը:

23.04.2024թ-Գլանի,կոնի և գնդի մակերևույթների մակերեսների հաշվումը

Տեսություն՝

Գլան

Գիտենք, որ գլանը առաջանում է ուղղանկյան՝ իր կողմերից մեկի շուրջ պտտումից: 

Պտտելով ներքևի AA₁O₁O ուղղանկյունը իր կողմերից որևէ մեկի, օրինակ՝ OO₁-ի շուրջ, ստանում ենք պատկերված գլանը:

OO1 հատվածը կոչվում է գլանի բարձրություն, AA₁-ը և BB₁-ը՝ ծնորդներ: 

Պտտման ընթացքում առաջացած երկու շրջանները կոչվում են գլանի հիմքեր:

Գլանի բարձրությունով անցնող հարթության և գլանի ընդհանուր մասը կոչվում է գլանի առանցքային հատույթ: Գլանի առանցքային հատույթը ուղղանկյուն է:

 Վերևի նկարում դա AA₁B₁B ուղղանկյունն է:

Գլանի կողմնային մակերևույթի բացվածքը ևս ուղղանկյուն է:

Այդ ուղղանկյան կողմերից մեկը հիմքի շրջանագծի երկարությունն է, իսկ մյուսը՝ գլանի բարձրությունը: Ուրեմն, գլանի կողմնային մակերևույթի (կամ գլանային մակերևույթի) մակերեսը հավասար է՝

S_կողմն=2πRH

Եթե սրան գումարենք երկու հիմքերի մակերեսները, ապա կստանանք գլանի լրիվ մակերևույթի մակերեսը՝

S=S_կողմն+2S_հիմք=2πRH+2πR²

Եթե փակագծերից դուրս բերենք ընդհանուր արտադրիչները, կստանանք՝

S=2πR⋅(H+R)

Կոն 

Գիտենք, որ կոնը կարելի է ստանալ՝ պտտելով ուղղանկյուն եռանկյունը իր էջերից որևէ մեկի շուրջ:

PO հատվածը կոչվում է կոնի բարձրություն:

Կոնի առանցքային հատույթը, որն անցնում է նրա գագաթով, հանդիսանում է PA և PB սրունքներով հավասարասրուն եռանկյուն: PA-ն և PB-ն կոչվում են կոնի ծնորդներ և նշանակվում են l տառով:

Եռանկյան պտույտից առաջացած O կենտրոնով շրջանը կոչվում է կոնի հիմք:

Կոնի շառավիղ կոչվում է նրա հիմքի R=OA=OB շառավիղը:

Կոնի կողմնային մակերևույթի բացվածքը շրջանային սեկտոր է:

Այդ սեկտորի շառավիղը հավասար է կոնի ծնորդին՝ l-ի, իսկ աղեղի երկարությունը հավասար է կոնի հիմքի շրջանագծի երկարությանը՝ 2πR

Ինչպես գիտենք, շրջանային սեկտորի մակերեսը հավասար է նրա շառավղի և աղեղի երկարության արտադրյալի կեսին:

Ստանում ենք՝

2πR⋅l/2=πRl

Այսպիսով, կոնի կողմնային մակերևույթի (կոնային մակերևույթի) մակերեսը հաշվում են S_կողմն=πRl բանաձևով: 

Լրիվ մակերևույթի մակերեսը ստանալու համար պետք է գումարել հիմքի շրջանի մակերեսը՝

S=Sկողմն+S_հիմք=πRl+πR²

Փակագծերից դուրս բերելով ընդհանուր արտադրիչները, ստանում ենք՝

S=πR⋅(l+R)

Գնդային մակերևույթի մակերեսը

 Գունդը ստացվում է կիսաշրջանի կամ շրջանի պտույտի միջոցով՝ իր AB տրամագծի շուրջ:

Գնդի մակերևույթը (գնդային մակերևույթը) կոչվում է գնդոլորտ (սֆերա): 

Գնդոլորտը ստացվում է կիսաշրջանագծի կամ շրջանագծի պտույտի միջոցով:

Գնդոլորտին են պատկանում գնդի բոլոր այն կետերը, որոնց հեռավորությունը գնդի O կենտրոնից հավասար է R շառավղին: 

OA-ն, OB-ն և OC-ն, կամ ցանկացած այլ հատված, որը միացնում է գնդոլորտի կետը գնդի կենտրոնի հետ կոչվում է գնդի շառավիղ:    

Գնդի երկու կետեր միացնող հատվածը, որն անցնում է գնդի կենտրոնով, կոչվում է գնդի տրամագիծ: Վերևի նկարում դա AB հատվածն է:

Կենտրոնով անցնող գնդի հատույթը կոչվում է մեծ շրջան, իսկ գնդոլորտի հատույթը՝ մեծ շրջանագիծ:  

Ի տարբերություն գլանային և կոնային մակերևույթների, գնդային մակերևույթը հնարավոր չէ փռել այնպես, որ ստացվի հարթ պատկեր: Այս հարցին դեռ կանդրադառնանք ավագ դպրոցում:

Այստեղ միայն նշենք, որ R շառավղով գնդային մակերևույթի մակերեսը հաշվում են հետևյալ բանաձևով՝

S=4πR²

Դասարանական առաջադրանքներ՝ 414-ա,գ; 415; 417; 419

Լրացուցիչ առաջադրանքներ՝ 414-բ,դ; 416; 418; 420

417. Գլանի հիմքի տրամագիծը 1մ է, իսկ բարձրությունը հավասար է հիմքի շրջանագծի երկարությանը: Գտեք գլանի կողմնային մակերևույթի մակերեսը:

418. Գլանաձև ցիստեռնը, որի մեջ հիմքի տրամագիծը 2մ է, բարձրությունը ՝ 2,5մ, անհրաժեշտ է ներսից ամբողջությամբ ներկել: Այդ նպատակով քանի՞ տուփ ներկ է պետք ունենալ, եթե տուփերից յուրաքանչյուրը նախատեսված է 2մ2 մակերես ներկելու համար:

419. Որքա՞ն մակերեսով մետաղաթիթեղ է անհրաժեշտ, որպեսզի պատրաստեն 4մ երկարությամբ և 20 սմ տրամագծով խողովակ, եթե կարերի համար հարկավոր է ավելացնել նրա կողմնային մակերևույթի մակերեսի 2,5%-ը:

428. Գտեք այն գնդային մակերևույթի մակերեսը, որն առաջանում է 16 սմ տրամագծով կիսաշրջանագծի պտտումից տրամագծի շուրջը:

429. Լուսնի տրամագիծը կազմվում է (մոտավորապես) Երկրի տրամագծի քառորդ մասը: Դիտելով որպես գնդեր ՝ համեմատեք Լուսնի և Երկրի մակերևույթների մակերեսը:

430. Որքա՞ն մակերեսով կաշի է անհրաժեշտ 10 սմ շառավիղով գնդակ կարելու համար (կարերի համար ավելացնել գնդակի մակերևույթի մակերեսի 8%-ը):

Поделиться ссылкой:

22-26 апреля Урок 2. Самостоятельная работа в блогах

Упражнение 1. Прочитайте предложения, вставляя пропущенные
глаголы движения.

1. Друзья шли быстро, поэтому они пришли первыми. 2. Виктор шел медленно,
поэтому он пришел последним. 3. Марта поздно встала, но шла в университет очень быстро, поэтому пришла вовремя. 4. Ван шел медленно, поэтому он пришел на урок позже всех. 5. Автобус ехал очень быстро, поэтому мы приехали рано. 6. Самолет приехал в Белгород в 8 часов утра. 7. Павел плавает лучше меня, он первым пришел к берегу.

Упражнение 2. Вставьте вместо точек подходящий по смыслу глагол движения:

Вчера весь день пошёл дождь, а сегодня чудесная солнечная погода. 2. Моя мама не любит носить золотые украшения. 3. Этот мальчик очень плохо вёл себя на уроке. 4. В кинотеатре “Москва” вышел новый американский фильм. 5. У вас плохое зрение, вам обязательно нужно носить очки. 6. Твоя новая прическа тебе очень идёт. 7. Вчера на экзамене мне не повезло. Я вытянул неудачный билет. 8. Когда на уроке интересно, время летит незаметно. 9. Моя подруга очень счастлива – она удачно вышла замуж. 10. Саша устроился на другую работу.

Упражнение 3. Составьте из двух простых предложений сложное с
придаточным причины:
1. Сегодня он опоздал. Его не разбудили.
2. Теперь каждый день шли дожди. Наступила осень.
3. Я буду отдыхать только в сентябре. Летом я буду работать в колхозе.
4. Она не могла подойти к телефону. У нее была высокая температура.
5. Мы не могли выполнить эту работу. У нас не было опыта.
6. У молекул воды нельзя обнаружить свойства ни свободного
кислорода, ни свободного водорода. Вода представляет собой не смесь
этих простых веществ, а химические соединения.

1. Сегодня он опоздал, потому что его не разбудили.
2. Теперь каждый день шли дожди, потому что наступила осень.
3. Я буду отдыхать только в сентябре, потому что летом я буду работать в колхозе.
4. Она не могла подойти к телефону, потому что у нее была высокая температура.
5. Мы не могли выполнить эту работу, потому что у нас не было опыта.
6. У молекул воды нельзя обнаружить свойства ни свободного кислорода, ни свободного водорода, потому что вода представляет собой не смесь этих простых веществ, а химические соединения.

Упражнение 4. Закончите предложения, используя предлоги благодаря
и из-за.
1. Сестра победила в конкурсе благодаря хорошей подготовке. 2. Из-за грозы они не пришли. 3. Мы собрали хороший урожай благодаря дождя. 4. Проезд закрыт из-за ремонта дороги. 5. Река пересохла из-за засухи. 6. Благодаря счастливой случайности они встретились. 7. Студенты хорошо сдали экзамен благодаря трудолюбии. 8. Из-за плохого настроения он не пошел на концерт.

Day 2-Oxford Word Skills —Classwork —Do the given lesson 25/04/24

Oxford Word Skills —

Classwork —Do the given lesson